Słownik pojęć

Attyka - górny element budynku w postaci ścianki, balustrady lub rzędu sterczyn osłaniający dach.

Bastion - dzieło fortyfikacyjne wznoszone w załamaniach murów obronnych twierdz, stanowiące główne punkty ich obrony. 

Belkowanie - najwyższy, poziomy, opierający się na k0lumnach lub ścianach, trójdzielny człon budowli, składający się z gzymsu, fryzu i architrawu.

Boniowanie - dekoracyjne profilowanie tynku w ten sposób by naśladował mur kamienny.

Fasada - główna, efektowna elewacja budynku zazwyczaj z głównym wejściem, spełniająca funkcje reprezentacyjne wobec całego gmachu.

Fryz - środkowy, poziomy człon belkowania leżący między architrawem i gzymsem. Mianem tym określa się również element wystroju architektonicznego w postaci poziomego, ciągłego, płaskorzeźbionego lub malowanego pasa o rozmaitych motywach dekoracyjnych, stosowany w celu wizualnego podziału lub zdobienia elewacji i wnętrz budowli.

Fosa - element fortyfikacji w postaci rowu otaczającego broniony teren, wypełnionego wodą (fosa mokra) lub nie (fosa sucha).

Gzyms - element architektoniczny w postaci poziomej, najczęściej profilowanej, listwy wystającej przed lico muru. Chroni ona elewację budynku przed ściekającą wodą deszczową, a również pełniący funkcję dekoracyjną.

Kojec - budowla wznoszona przed wałami, z której prowadzono ogień artyleryjski wzdłuż fosy w obydwu kierunkach.

Kurtyna - w twierdzach o narysie bastionowym prosty odcinek muru łączący bastiony.

Mitra - uroczyste nakrycie głowy. Mitra carska - Wielka Korona Cesarska Rosji -  najważniejsze i najwspanialsze insygnium koronacyjne dynastii Romanowów.

Nadszaniec - wysoki wał lub gmach budowany wewnątrz dzieła fortyfikacyjnego, np. bastionu, w celu obserwacji i ostrzału przedpola.

Ordynacja - majątek ziemski posiadający swój własny statut, rządzący się swoimi własnymi prawami. W skład Ordynacji Zamojskiej w czasach rozkwitu należało prawie 4000 km kw gruntów, a istniała do 1944 roku.  

Orylon - w nowożytnej technice fortyfikacji występy tworzące czoła bastionu.

Pierzeja - ciąg frontowych elewacji budynków ustawionych w szeregu po jednej stronie ulicy lub placu.

Pilaster - wtopiony w ścianę płaski filar składający się zazwyczaj z głowicy, trzonu oraz bazy i cokołu. Pilastry pełnią funkcję konstrukcyjną i dekoracyjną.

Portal - ozdobne obramienie drzwi wejściowych na zewnątrz i wewnątrz budynków.

Poterna - podziemne przejście umożliwiające komunikację twierdzy z przedpolem lub między poszczególnymi stanowiskami bojowymi.

Rawelin - element fortyfikacji wznoszony przed kurtyną na planie trójkąta z dwoma czołami od strony przedpola i szyją otwartą od strony murów. Zadaniem rawelinu była osłona kurtyny i wsparcie bastionów, a często również zamaskowanie kojców i umocnienie wjazdu do twierdzy.

Rozeta - okrągły ornament architektoniczny najczęściej w formie kwiatu róży.

Rzygacz - wykonane z kamienia lub blachy ozdobne zakończenie rynny dachowej służące do odprowadzenia wód opadowych.

Słoniczoło - element fortyfikacji w postaci wału ziemnego w formie dwuramiennika wznoszony w fosie przed bastionem. Chronił czoła bastionu i wykorzystywany był jako stanowisko ogniowe piechoty.